Kenapa Lebuhraya Pan Borneo Sarawak Bebas Tol?

Ia adalah satu kelegaan yang besar bahawa kerajaan negeri menyatakan bahawa bahagian Sarawak di Pan Borneo Highway akan bebas tol. Walau bagaimanapun skeptis masih berkaitan dengan isu tol di jalan raya masa depan. Tolong cari tahu jalan tol tentang, dan pelaksanaan dan batasannya.

Tol secara umum

Tol ialah bayaran yuran. Jalan tol akan mempunyai plaza tol atau gerai tol terletak di seberang jalan. Ia juga dikenali sebagai Jalan Premium. Terdapat juga jambatan tol dan terowong tol.

Tol Jalan , jambatan dan terowong wujud dengan pelbagai sebab:

1. Mengumpul dana untuk menampung kos pembinaan dan kos penyelenggaraan yang berlaku. Semua infrastruktur “premium” ini hampir selalu dicap sebagai premium kerana melibatkan bahan binaan berkualiti tinggi untuk meningkatkan had laju dan panjang umur struktur. Ini diterjemahkan kepada kos pembinaan dan penyelenggaraan yang lebih tinggi daripada infrastruktur biasa. Penyelenggaraan biasanya sangat ketat. Kegagalan penyelenggaraan akan menyebabkan kesan serius seperti jambatan dan terowong yang runtuh, kemalangan dan lubang berbahaya di lebuh raya.
2. Untuk mengutip pendapatan untuk negeri. Adalah jelas bahawa kerajaan akan mendapat beberapa bentuk pendapatan dari tol. Pendapatan ini akan digunakan untuk menaik taraf kemudahan dan perkhidmatan tambah nilai yang lain.
3. Untuk mengawal lalu lintas dan penggunaan. Infrastruktur tol sentiasa wujud bersama dengan infrastruktur tidak tol. Apabila datang kepada konsep premium, ia akan disertakan dengan bayaran. Pengguna boleh menggunakan sambungan yang lebih pantas menggunakan kemudahan premium tetapi dengan bayaran, atau menggunakan kemudahan percuma dengan sambungan yang lebih lama dan jauh. Sesetengah negara meletakkan tol untuk mengurangkan kenderaan individu di jalan raya untuk mengurangkan jumlah lalu lintas bandar (dan pencemaran udara) dan menggalakkan penggunaan kenderaan bersama dan pengangkutan awam.

Tol boleh dikutip sama ada melalui kaunter tunai atau kad Digital prabayar. Kad digital atau pintar adalah pilihan kerana ia akan memendekkan giliran untuk urus niaga.

Penyelenggaraan plaza tol dan gerai tol juga tidak percuma. Ini melibatkan tenaga manusia dan penyelenggaraan struktur bangunan, peranti automasi dan sistem komputer.

Ramai yang ragu-ragu tentang kewujudan jalan tol kerana sesetengahnya dianggap sebagai cukai regresif dan mempunyai beban kepada penduduk berpendapatan rendah berbanding penduduk berpendapatan tinggi.

Sistem Lebuhraya Malaysia

Sistem Lebuhraya Malaysia membentuk rangkaian tulang belakang jalan raya dan lebuh raya yang dikawal oleh negara di Malaysia.

Terdapat 30 lebuh raya di negara ini dan panjangnya ialah 1,821 kilometer. Lebuhraya yang terkenal ialah Lebuhraya Utara-Selatan yang melalui semua bandar utama (Pulau Pinang, Ipoh, Lembah Klang dan Johor Bahru) di Semenanjung Malaysia.

Alasan utama di sebalik membina Lebuhraya di Malaysia adalah kerana peningkatan jumlah pengunnan lalu lintas di Laluan Persekutuan yang sedia ada. Peningkatan jumlah lalu lintas ini disebabkan kenaikan nombor penduduk di bandar-bandar utama, meningkatkan sambungan dengan pelabuhan dan lapangan terbang yang lebih besar, dan meningkatkan daya beli kenderaan pengangkutan swasta. Bangunan Expressways mempercepat pembangunan kawasan sekitarnya dan mengurangkan masa sambungan antara bandar.

Lebuh Raya Tol di Malaysia

Semua lebuhraya tol Malaysia adalah lebuh raya akses dikawal dan diuruskan di sistem Bina-Operasi-Pemindahan (BOT).

Jalan raya akses terkawal juga dikenali sebagai lebuh raya, dengan tujuan utama aliran lalu lintas yang tidak terhalang (kenderaan jalan raya), yang tidak mempunyai isyarat lalu lintas, persimpangan, laluan pejalan kaki, kereta api atau akses harta langsung ke Lebuhraya. Satu-satunya pintu masuk dan keluar dari lebuh raya adalah melalui persimpangan khusus ke jalan pengumpul. Terdapat juga ciri-ciri jambatan kaki pejalan kaki, laluan bawah tanah atau jambatan untuk jalan-jalan dan kereta api lain yang tidak berkaitan secara langsung dengan lebuh raya.
Build–operate–transfer (BOT) biasanya digunakan untuk pelbagai projek infrastruktur termasuk jalan raya, kereta api dan transit massa. Ia adalah model yang membolehkan perkongsian awam-swasta. Untuk melegakan beban kewangan awam(kerajaan), infrastruktur ini biasanya direka, dibiayai, dibina oleh sektor swasta melalui perjanjian atau kontrak. Selepas pembinaan infrastruktur, sektor swasta mempunyai pemilikan dan hak untuk mengutip kembali pendapatan untuk mendapatkan semula kos awal bangunan dan penyelenggaraan untuk jangka masa tertentu seperti kontrak. Bagaimanapun, infrastruktur akan dipindahkan semula ke pentadbiran awam apabila kontrak tamat.

Lebuhraya tol di Malaysia diklasifikasikan ke tol Terbuka, tol Tertutup dan tol campuran (Terbuka dan Tertutup).

Tol Terbuka akan memerlukan bayaran yang ditetapkan kepada semua pengguna di bahagian tertentu di lebuh raya. Tol Tertutup memerlukan tiket atau kad PLUStransit semasa pintu masuk lebuh raya dan pembayaran mengikut berapa banyak jarak yang telah dilalui di jalan keluar dari lebuh raya. Apabila ia melibatkan keseluruhan jalan seperti Lebuhraya Utara-Selatan, ia akan menjadi pelbagai campuran.

Tol Terbuka di Malaysia:

• Federal Highway (2)
• Second Link Expressway (E3)
• Shah Alam Expressway (E5)
• Cheras-Kajang Highway (E7)
• Kuala Lumpur-Karak Expressway (E8)
• Sungai Besi Expressway (E9)
• New Pantai Expressway (E10)
• Damansara-Puchong Expressway (E11)
• Ampang-Kuala Lumpur Elevated Highway (E12)
• Butterworth-Kulim Expressway (E15)
• Butterworth Outer Ring Road (E17)
• Kajang Dispersal Link Expressway (E18)
• Maju Expressway (E20)
• Western KL Traffic Dispersal System (E23)
• Tun Salahuddin Bridge (E24)
• Kuala Lumpur-Kuala Selangor Expressway (E25)
• Seramban-Port Dickson Highway (E29)
• New North Klang Straits Bypass (E30)
• Duta-Ulu Klang Expressway (E33)
• Guthrie Corridor Expressway (E35)
• Penang Bridge (E36)
• Stormwater Management and Road Tunnel (E38)

Tol Tertutup di Malaysia:

• New Klang Valley Expressway (E1)
• North-South Expressway, Central Link (E6)
• East Coast Expressway (E8)
• Senai-Desaru Expressway (E22)
• South Klang Valley Expressway (E26)

Tol Campuran di Malaysia:

• North-South Expressway, Northern Route (E1)
• North-South Expressway, Southern Route (E2)
• Kajang-Seremban Highway (E21)
• Penang Second Bridge (E28)

Senario Tol di Sarawak

Kami tahu bahawa Semenanjung Malaysia mempunyai banyak lebuh raya tol. Bagaimana dengan senario Tol di Sarawak?

Jambatan Tun Salahuddin di Kuching merupakan lebuhraya tol pertama di Malaysia Timur. Jambatan Tun Salahudin, dengan lorongan dua dek yang elegan, 339 meter panjang, jambatan peringkat rendah sepanjang 28 meter di Sungai Sarawak. Jambatan itu selesai pada bulan September 2003 dan konsesi tol bermula pada Oktober 2003. Walau bagaimanapun ia telah diisytiharkan bebas tol selepas berakhirnya konsesi tol selama 12 tahun pada 1 Januari 2016.

Jambatan Lanang Sibu adalah jambatan 1220 meter yang dibina pada tahun 2003 di sepanjang sungai Batang Rajang. Ia terdiri daripada dua hala, empat julur seimbang dan lapan rentang sama panjang 40 meter di setiap sisi julur cantilever. Ia menggantikan bekas perkhidmatan feri sungai yang membenarkan sambungan antara Sibu dan Sarikei (sebahagian daripada Lebuhraya Pan Borneo di bahagian Sarikei-Sibu). Jambatan itu dibuka kepada orang ramai pada 11 April 2006. Jambatan Lanang adalah saluran hidup orang-orang Sungai Rajang, tol telah menyebabkan banyak kritikan dan beban kepada penduduk tempatan. Walaupun ia bertujuan untuk menjadi jambatan tol selama 22 tahun, namun selepas perbincangan antara Ketua Menteri Datuk Patinggi Tan Sri Adenan Satem, Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan Wong dan Shin Yang Tan Sri Datuk Ling Chiong Hoe (pembina jambatan RM180 juta ), Jambatan Lanang menjadi jambatan bebas tol mulai 24 Mei 2015.

Jambatan Batang Baram atau Jambatan ASEAN adalah jambatan seluas 1040 meter dengan 19 segmen, menyeberangi sungai Batang Baram. Ia terletak kira-kira 35 km ke utara Bandar Miri, 2km di hulu Kompleks Pelabuhan Miri Baru. Ia membenarkan akses jalan terus antara Sarawak dan Brunei dengan salah satu hujung yang menghubungkan Pusat Pemeriksaan imigresen di Sungai Tujuh. Jambatan Asean menggantikan perkhidmatan feri sebelum ini di seluruh Batang Baram. Jambatan itu siap pada bulan Ogos 2003. Jambatan Asean telah menilai jambatan tol yang paling mahal di Sarawak untuk perjalanan jarak pendek, yang memetik RM10 setiap penggunaan untuk sebuah kereta biasa. Ia menimbulkan banyak beban kepada pelancong yang kerap dan berulang-alik setiap hari antara Miri dan Brunei. Mulai 1 Jun 2015, kutipan tol di Jambatan Asean di Miri telah dimansuhkan.

Dasar bebas tol diumumkan oleh Ketua Menteri Tan Sri Adenan Satem pada April 2015.

Datuk Seri Najib Tun Razak ketika melancarkan kerja-kerja pembinaan Lebuhraya Pan Borneo di Bintulu pada April 2015, dijanjikan bahawa lebuh raya di seluruh Sarawak akan bebas tol. Alasannya kerana ini adalah satu-satunya lebuh raya yang menghubungkan bandar-bandar dan bandar-bandar di negeri ini yang luas.

Semasa Sidang Dewan Undangan Negeri Sarawak pada tahun 2015, Adenan juga mengulangi bahawa bahagian negeri Lebuhraya Pan Borneo akan bebas tol.

Prasyarat untuk melaksanakan Tol

Terdapat beberapa prasyarat untuk jalan tol atau jambatan tol.

• Infrastruktur tol juga dilihat sebagai infrastruktur akses “premium”. Ia akan menjadi infrastruktur tambahan yang berbeza daripada infrastruktur yang sedia ada. Infrastruktur ini biasanya mempunyai kualiti tinggi, kerumitan dan perkhidmatan penyelenggaraan yang lebih baik.
• Infrastruktur tol biasanya wujud bersama infrastruktur bukan tol untuk kelebihan daya saing. Sebagai contoh untuk menyambung destinasi yang sama, orang boleh memilih antara pilihan tol lebuh raya untuk akses lebih cepat dan lancar tetapi dengan bayaran, atau pilihan jalan negara percuma yang lebih lama dan sesak. Walau bagaimanapun, jika ia merupakan satu-satunya jalan yang menyambungkan destinasi, ia tidak akan rasional untuk pelaksanaan tol kerana ia secara langsung akan menjejaskan sambungan talian hayat.
• Infrastruktur tol biasanya sangat khusus. Sebagai contoh, Semua Lebuhraya Tol di Malaysia adalah lebuh raya akses yang dikawal. Kenderaan hanya boleh masuk atau keluar melalui persimpangan tertentu ke jalan pemungut. Semua Lebuhraya akses terkawal mencegah pejalan kaki dan penunggang basikal menggunakan lebuh raya, ada yang menghadkan pengunnaan kenderaan perindustrian dan pembinaan.
• Infrastruktur tol biasanya terletak secara strategik di mana kemampuan adalah bukan masalah. Sekiranya perbelanjaan penggunaan adalah lebih tinggi daripada apa yang penduduk tempatan mampu, ia mengurangkan permintaan penggunaannya.

Peningkatan kehidupan Sarawak

Wawasan 2020 adalah dekat dan negara kita perlu mencapai negara berpendapatan tinggi menjelang tahun 2020. Walau bagaimanapun, pada peringkat sekarang, masih terdapat jurang antara negari berpendapatan tinggi dan negari berpendapatan rendah, yang menangguhkan visi status berpendapatan tinggi kepada 2030. Keperluan yang sangat penting untuk mempercepatkan pertumbuhan ekonomi sosio-ekonomi, banyak strategi perubahan mesti berlaku.

Peralihan paradigma telah dilaksanakan melalui Rancangan Malaysia ke-11 pada tahun 2016, selaras dengan Model Pembangunan Baru, bersama dengan Pelan Transformasi Sosioekonomi Sarawak (SETP) dan Koridor Tenaga Diperbaharui Sarawak (SCORE).

Projek Lebuhraya Pan Borneo dilancarkan di bawah Pelan Transformasi Sosioekonomi Sarawak dengan matlamat bukan sahaja untuk menaikkan pendapatan banyak kawasan luar bandar yang berkaitan dengan lebuh raya, tetapi juga mempercepatkan pertumbuhan sosioekonomi di sepanjang lebuh raya sepanjang 1,089 km di Sarawak, mewujudkan peluang baru dan sambungan yang cekap antara banyak bandar di Sarawak.

Batasan untuk lebuh raya tol di Sarawak semasa

Banyak yang bimbang pada permulaan isu tol sebelum tahun 2015. Terdapat banyak batasan dalam melaksanakan tol di Lebuhraya Pan Borneo.

• Lebuhraya Pan Borneo kini merupakan satu-satunya jalan masuk langsung yang menghubungkan kebanyakan bandaraya utama di Sarawak. Ia merupakan garis besar utama sosioekonomi Sarawak. Tidak seperti Semenanjung Malaysia yang mempunyai rangkaian jalan periferal dan sekunder yang luas untuk semua sektor, bandar dan bandar Utama. Projek Lebuhraya Pan Borneo semasa melibatkan menaik taraf jalan seluas 779km dari satu laluan ke kereta api berganda. Pelaksanaan Tol di lebuh raya ini akan menjejaskan potensi pertumbuhan sosioekonomi yang dipercepatkan.
• Lebuhraya semasa bukan sahaja digunakan oleh kenderaan motor persendirian, ia juga digunakan oleh lori kayu balak, lori minyak sawit, traktor dan treler, treler pengangkutan kenderaan, lori minyak dan banyak industri dan kenderaan perdagangan. Pelaksanaan Tol akan meningkatkan kos pengangkutan di Sarawak, yang secara tidak langsung akan meningkatkan harga barangan runcit (Sarawak sudah mempunyai harga yang lebih tinggi untuk barangan runcit berbanding barangan yang sama dijual di Semenanjung Malaysia)
• Ramai pengguna jalan raya adalah penduduk berpendapatan pertengahan dan rendah dari kawasan luar bandar. Pelaksanaan Tol akan membebankan penduduk tempatan yang perlu melakukan perjalanan dari kampung ke bandar setiap hari untuk menjual hasil panen mereka seperti ikan, sayuran dan buah-buahan.
• Jalan-jalan lebuhraya semasa diasuh dengan banyak persimpangan, menghubungkan banyak rumah panjang dan kampung sisi jalan. Dengan beberapa infrastruktur penting seperti klinik, sekolah dan tempat ibadat hanya di sebelah jalan raya. Adalah tidak praktikal untuk menjadikan jalan raya sekarang menjadi lebuh raya tol kerana kosnya lebih banyak untuk memindahkan ladang dan hartanah, membina dan menyelenggara gerai-gerai bertingkat dengan banyak persimpangan, dan melebarkan bangunan dan memintas untuk penyambungan jalan silang.

Sarawak – Sebuah negeri bebas tol

Dalam jangka masa yang singkat, pembinaan projek Lebuhraya Pan Borneo adalah beban kewangan yang berat kepada negeri ini, tetapi mengalu-alukan potensi pertumbuhan sosioekonomi yang berpotensi dan eksponen yang belum diterokainya, ia membawa kepada kos tempatan membina dan mengekalkan Lebuhraya Pan Borneo perlahan-lahan diimbangi oleh pendapatan dan pendapatan yang lebih tinggi yang dijana oleh pertumbuhan di sepanjang Lebuh Raya dalam jangka panjang.

Tol adalah pedang dua tuju. Faedah dapat memulihkan kos pembinaan awal dan penyelenggaraan struktur kadang-kadang menyebabkan kesan negatif ke atas pertumbuhan sosioekonomi penduduk tempatan, terutamanya di kawasan yang mempunyai kumpulan berpendapatan sederhana dan rendah.

Dalam perlumbaan dengan masa untuk memenuhi tempoh pertumbuhan sosioekonomi dan mencapai status berpendapatan tinggi, idea tol telah dimansuhkan, sekurang-kurangnya dalam tempoh kritikal perubahan Sarawak ini.

Ini membawa kepada kesimpulan Sarawak sebagai negeri bebas tol di Malaysia.

 

Nota sampingan: Sekurang-kurangnya para penunggang basikal yang ingin menjalani seluruh pulau Borneo utara dari Kuching hingga Sabah masih boleh melakukannya melalui Lebuhraya Pan Borneo (kecuali jika ia diwartakan sebagai lebuh raya akses terkawal pada suatu hari nanti).